Voer in: `y_1 = (x^2-2x-3)/(x^2-9)` met venster `[text(-)5, 5] xx [text(-)5, 5]` bijvoorbeeld.
`lim_(x uparrow text(-)3) f(x) = oo` en `lim_(x downarrow text(-)3) f(x) = text(-)oo` .
`lim_(x uparrow 3) ((x-3)(x+1))/((x-3)(x+3)) = lim_(x uparrow 3) (x+1)/(x+3) = 2/3` en `lim_(x downarrow 3) f(x) = 2/3` .
De grafiek van `f` heeft een perforatie.
`lim_(x rarr oo) f(x) = 1` en `lim_(x rarr text(-)oo) f(x) = 1` . Gebruik het "delen door de hoogste macht van `x` " in teller en noemer.
De horizontale asymptoot is `y = 1` .
Functie
`f`
ontstaat uit de standaardfunctie
`y = ln(x)`
na een vermenigvuldiging ten opzichte van de
`x`
-as met
`text(-)3`
, waarbij de grafiek horizontaal gespiegeld is en een horizontale translatie van
`text(-)2`
.
De asymptoot vind je daarom bij
`x = text(-)2`
. Door de horizontale spiegeling verandert de limiet bij de asymptoot:
`lim_(x downarrow text(-)2) f(x) = oo`
Functie
`g`
ontstaat uit de standaardfunctie
`y = 1/(x^2)`
na een vermenigvuldiging ten opzichte van de
`x`
-as met
`2`
, een horizontale translatie van
`5`
en een verticale translatie van
`1`
.
De horizontale asymptoot vind je bij
`y = 1`
en de verticale asymptoot bij
`x = 5`
.
`lim_(x rarr text(-)oo) g(x) = 1`
`lim_(x rarr oo) g(x) = 1`
`lim_(x uparrow 5) g(x) = oo`
`lim_(x downarrow 5) g(x) = oo`
`h(x) = 3^(2-x) = 3^(text(-)(x-2))`
Functie
`h`
ontstaat uit de standaardfunctie
`y = 3^x`
na een vermenigvuldiging ten opzichte van de
`y`
-as met
`text(-)1`
, waarbij de grafiek verticaal gespiegeld is en een horizontale translatie van
`2`
.
De asymptoot is bij
`y = 0`
gebleven.
`lim_(x rarr oo) h(x) = 0`
`j(x) = 1 - tan(2x) = text(-)tan(2x) + 1`
Functie `j` ontstaat uit de standaardfunctie `y = tan(x)` na een vermenigvuldiging ten opzichte van de `x` -as met `text(-)1` , waarbij de grafiek horizontaal gespiegeld is, een vermenigvuldiging met `1/2` ten opzichte van de `y` -as en een verticale translatie van `1` .
De asymptoten liggen bij `2x = 1/2 pi + k*pi` dus bij `x = 1/4 pi + k*1/2 pi` .
`lim_(x uparrow 1/4 pi + k*1/2 pi)j(x) = text(-)oo` en `lim_(x downarrow 1/4 pi + k*1/2 pi)j(x) = oo` .
De noemer gelijkstellen aan nul geeft: `x^2-1 = 0` .
Dit geeft `x = text(-)1 vv x = 1` .
De twee verticale asymptoten zijn `x = text(-)1` en `x = 1` .
Er geldt `g(x) = x/(x^2-x) = x/(x(x-1)) = 1/(x - 1)` alleen als `x != 0` en `h(0) = text(-)1` , dus de functie `h` heeft wel een waarde voor `x = 0` .
De functie `g` is niet gedefinieerd voor `x = 0` maar `lim_(x↑0) g(x) = text(-)1` en `lim_(x↓0) g(x) = text(-)1` .
Het punt `(0, text(-)1)` is daarmee een perforatie van de grafiek van `f` .
`lim_(x↑1) g(x) = text(-)oo` en `lim_(x↓1) g(x) = oo` .
De lijn `x = 1` is een verticale asymptoot.
`lim_(x rarr text(-)oo) g(x) = 0` en `lim_(x rarr oo) g(x) = 0`
De lijn `y = 0` is een horizontale asymptoot.
Ja,
`f`
heeft een horizontale asymptoot
`y = 0`
.
Immers
`lim_(x rarr oo) f(x) = lim_(x rarr text(-)oo) f(x) = sin(0) = 0`
.
Nee, dat is geen verticale asymptoot.
De grafiek van
`f`
gaat heel snel heen en weer hoe dichter
`x`
bij
`0`
komt, maar blijft altijd tussen
`y = text(-)1`
en
`y = 1`
. Het geval wil alleen dat
`f`
voor
`x = 0`
ongedefinieerd is.
`f(x) = (x^2+2x-4)/(2x) = (x^2)/(2x) + (2x)/(2x) - (4)/(2x) = 1/2 x + 1 - 2/x`
De functie `f(x) = 1/2 x + 1 - 2/x` en `y = 1/2 x + 1` aan elkaar gelijkstellen geeft:
`1/2x+1-2/x` |
`=` |
`1/2x+1` |
|
`text(-)2/x` |
`=` |
`0` |
Deze vergelijking heeft geen oplossing. Dat wil zeggen dat `f` de lijn nergens snijdt.
`lim_(x rarr oo) f(x) - (text(-)1/3 x + 25) = lim_(x rarr text(-)oo) f(x) - (text(-)1/3 x + 25) = 0`
De asymptoot is de lijn:
`y = text(-)1/3 x + 25`
.
`lim_(x rarr text(-)oo)(3x + 1/x - 3x) = lim_(x rarr oo)(3x + 1/x - 3x) = 0`
De asymptoot is de lijn:
`y = 3x`
.
`h(x) = (x^2+5x+4)/(x+5) = (x^2+5x)/(x+5) + 4/(x+5) = x + 4/(x+5)`
`lim_(x rarr text(-)oo)(x + 4/(x+5) - x) = lim_(x rarr oo)(x + 4/(x+5) - x) = 0`
De asymptoot is de lijn:
`y = x`
.
Er is geen
`x`
waarvoor geldt:
`text(e)^(3x) = 0`
.
Dus de functie kan omgeschreven worden naar:
`f(x) = 1 + 5/(text(e)^(3x)) = 5text(e)^(text(-)3x) + 1`
Functie
`f`
ontstaat uit de standaardgrafiek
`y = text(e)^x`
na een vermenigvuldiging ten opzichte van de
`x`
-as met
`5`
, een vermenigvuldiging ten opzichte van de
`y`
-as met
`text(-)1/3`
, waarbij de grafiek verticaal gespiegeld is en een verticale translatie van
`1`
.
Er geldt:
`lim_(x rarr oo) f(x) = 1`
De functie heeft de horizontale asymptoot
`y = 1`
.
`g(x) = ln(text(-)4(x-1/4))`
Functie `g` ontstaat uit de standaardgrafiek `y=ln(x)` na een vermenigvuldiging ten opzichte van de `y` -as met `text(-)1/4` , waarbij de grafiek gespiegeld is en een horizontale translatie met `1/4` .
Er geldt:
`lim_(x uparrow 1/4) h(x)=text(-)oo`
De functie
`h`
heeft een verticale asymptoot
`x = 1/4`
.
`h(x) = tan(text(-)1/2(x - 1 1/3 pi))`
Functie `h` ontstaat uit de standaardgrafiek `y = tan(x)` na een vermenigvuldiging met `text(-)2` ten opzichte van de `y` -as, waarbij de grafiek verticaal gespiegeld is en een horizontale translatie van `1 1/3pi` .
Er geldt:
`lim_(x uparrow 1/3 pi + k*2pi) h(x) = text(-)oo`
en
`lim_(x downarrow 1/3 pi + k*2pi) h(x) = oo`
.
De grafiek van `h` heeft verticale asymptoten als `2/3 pi - 1/2 x = 1/2 pi + k*pi` ofwel wanneer `x = 1/3 pi + k*2pi` .
Voor
`x! = 0`
is de functie te schrijven als:
`k(x) = 2/(x+3)`
.
Dit is gelijk aan de functie
`f`
bij a en heeft dus ook dezelfde horizontale en verticale asymptoten.
Er geldt:
`lim_(x uparrow 0) k(x) = lim_(x downarrow 0) k(x) = 2/3`
De functie heeft dus een perforatie op
`(0, 2/3)`
.
`f(x) = (x+1)/(1-x) = (text(-)x-1)/(x-1) = (text(-)2-(x-1))/(x-1) = (text(-)2)/(x-1)-(x-1)/(x-1) = text(-)2/(x-1)-1`
`lim_(x rarr text(-)oo)f(x) = lim_(x rarr oo)f(x) = lim_(x rarr oo)(text(-)2/(x-1)-1) = text(-)1`
`lim_(x uparrow 1)(x+1)/(1-x) = oo` en `lim_(x downarrow 1)(x+1)/(1-x) = text(-)oo`
De asymptoten zijn de lijnen `y = text(-)1` en `x = 1` .
De functie heeft een asymptoot als
`1 - sin(x) = 0`
Hieruit volgt:
`sin(x) = 1`
ofwel
`x = 1/2 pi + k*2pi`
.
`lim_(x uparrow 1/2 pi + k*2pi) g(x) = lim_(x downarrow 1/2 pi + k*2pi) g(x) = oo`
De functie
`g`
heeft verticale asymptoten op
`x = 1/2 pi + k*2pi`
De functie `g` heeft geen horizontale asymptoten omdat er geen limiet als `x rarr text(-)oo` of `x rarr oo` bestaat.
Functie `f` is een gebroken functie met in de teller en de noemer veeltermen van `x` . Dit soort gebroken functies heeft een eindig aantal verticale asymptoten en één horizontale asymptoot.
Door het periodieke karakter van de noemer heeft de functie `g` oneindig veel verticale asymptoten.
Daarentegen heeft functie `g` geen horizontale asymptoot omdat `sin(x)` tussen `text(-)1` en `1` blijft schommelen en geen waarde benadert als `x rarr +-oo` .
Venster: `[text(-)10, 10]xx[0, 10]` .
`lim_(x rarr text(-)oo)f(x) = text(e)^0 = 1` en `lim_(x rarr text(-)oo)f(x) = text(e)^0 = 1`
Er is dus een horizontale asymptoot `y = 1` .
Een gebroken functie heeft ook een verticale asymptoot voor de waarde die de noemer nul maakt:
`lim_(x downarrow 0) f(x) = oo`
en
`lim_(x uparrow 0) f(x) = 0`
.
Er is een verticale asymptoot
`x = 0`
die alleen benaderd wordt voor
`x downarrow 0`
.
`lim_(x rarr text(-)oo)f(x) - (4x-20) = lim_(x rarr oo)f(x) - (4x-20) = 0`
De vergelijking van de scheve asymptoot is
`y = 4x-20`
`lim_(x rarr text(-)oo)g(x) + 2x = lim_(x rarr oo)g(x) = lim_(x rarr oo)(text(-)2x + 4/x + 2x) = 0`
De vergelijking van de scheve asymptoot is `y = text(-)2x` .
`h(x) = (3x^2 - 4x - 2)/(x - 2) = (3x^2 - 6x + 2x - 2)/(x - 2) = 3x + (2x - 2)/(x - 2) = 3x + (2x - 4)/(x - 2) + 2/(x - 2) = 3x + 2 + 2/(x-2)`
`lim_(x rarr text(-)oo)h(x) - (3x+2) = lim_(x rarr oo)(3x + 2 + 2/(x-2) - 3x - 2) = 0`
De vergelijking van de scheve asymptoot is
`y = 3x+2`
`lim_(x rarr oo) g(x) - (5-2x) = 0`
De vergelijking van de scheve asymptoot is `y = 5-2x` .
De `text(-)4` is voor grote waarden van `x` te verwaarlozen.
`lim_(x rarr oo)sqrt(x^2-4) - x = lim_(x rarr oo)sqrt(x^2) - x = 0` , omdat `x` positief is.
De vergelijking van de scheve asymptoot is `y = x` .
`lim_(x rarr text(-)oo)sqrt(x^2-4) + x = lim_(x rarr text(-)oo)sqrt(x^2) + x = 0` , omdat `x` negatief is.
De vergelijking van de scheve asymptoot is `y = text(-)x` .
`f(x) = 5/(x-4)`
voor
`x != 0`
.
`lim_(x rarr oo) 5/(x-4) = lim_(x rarr text(-)oo) 5/(x-4) = 0`
`lim_(x uparrow 4) 5/(x-4) = text(-)oo`
en
`lim_(x downarrow 4) 5/(x-4) = oo`
De functie heeft dus een horizontale asymptoot
`y = 0`
en een verticale asymptoot
`x = 4`
.
Verder geldt:
`lim_(x uparrow 0) 5/(x-4) = lim_(x downarrow 0) 5/(x-4) = text(-)5/4 = text(-)1 1/4`
, maar
`f`
is niet gedefinieerd voor
`x = 0`
.
De functie heeft dus een perforatie op
`(0, text(-)1 1/4)`
.
`g(x) = 3(x+2) = 3x+6` voor `x! = 0` .
`lim_(x uarr 0) g(x) = lim_(x darr 0) g(x) = 6`
, maar
`g`
is niet gedefinieerd voor
`x = 0`
.
Deze functie heeft een perforatie op
`(0, 6)`
:
`lim_(x rarr oo) h(x) = lim_(x rarr text(-)oo) h(x) = 0`
`lim_(x uparrow 1) h(x) = lim_(x downarrow 2) h(x) = oo`
`lim_(x downarrow 1) h(x) = lim_(x uparrow 2) h(x) = text(-)oo`
De functie
`h`
heeft dus een horizontale asymptoot
`y = 0`
en twee verticale asymptoten
`x = 1`
en
`x = 2`
.
`f`
heeft verticale asymptoten als
`2cos^2(x) - 1 = 0`
, ofwel wanneer:
`cos(x) = text(-)1/2 sqrt(2) vv cos(x) = 1/2 sqrt(2)`
, dus
`x = text(-)1/4 pi + k*pi vv x = 1/4 pi + k*pi`
.
`lim_(x uparrow 1/4 pi + k*pi) f(x) = lim_(x downarrow text(-)1/4 pi + k*pi) f(x) = oo`
`lim_(x uparrow text(-)1/4 pi + k*pi) f(x) = lim_(x downarrow 1/4 pi + k*pi) f(x) = text(-)oo`
`f`
heeft verticale asymptoten
`x = 1/4 pi + k*1/2 pi`
.
`f`
heeft geen horizontale asymptoot.
De functie heeft verticale asymptoten wanneer
`x^2 - 1 = 0`
, dus
`x = text(-)1 vv x = 1`
.
`lim_(x uparrow text(-)1) g(x) = lim_(x downarrow 1) g(x) = text(-)oo`
, dus verticale asymptoten
`x = text(-)1`
en
`x = 1`
.
`g`
heeft geen horizontale asymptoot.
`h` heeft geen asymptoten.
`ln(x) = 0`
wanneer
`x = 1`
dus
`k`
heeft daar een verticale asymptoot:
`lim_(x uparrow 1) k(x) = text(-)oo`
en
`lim_(x downarrow 1) k(x) = oo`
.
En omdat
`lim_(x rarr oo) ln(x) = oo`
is
`lim_(x rarr oo) k(x) = 0`
.
`k`
heeft een horizontale asymptoot
`y = 0`
.
`lim_(x rarr text(-)oo) f(x) - (4x-20) = lim_(x rarr oo) f(x) - (4x-20) = 0`
.
De vergelijking van de scheve asymptoot is
`y = 4x-20`
.
`lim_(x rarr text(-)oo) (g(x) + 2x) = lim_(x rarr oo) (g(x) + 2x) = lim_(x rarr oo) (text(-)2x + 4/x + 2x) = 0` .
De vergelijking van de scheve asymptoot is `y = text(-)2x` .
De exponentiële functie `y = text(e)^x` heeft een horizontale asymptoot als `lim_(x rarr text(-)oo)text(e)^x = 0` .
De grafiek van `y = text(e)^(1-x) = text(e)^(text(-)(x-1))` ontstaat uit de standaardgrafiek `y = text(e)^x` na een vermenigvuldiging ten opzichte van de `y` -as met `text(-)1` en een horizontale translatie van `1` .
Er geldt daarom: `lim_(x rarr oo)text(e)^(1-x) = 0` , zodat: `lim_(x rarr oo)(5-2x+text(e)^(1-x)) = 5-2x` .
De vergelijking van de scheve asymptoot is `y = 5-2x` .
`f(x) = 1/(text(e)^x) + x = text(e)^(text(-)x) + x`
.
`lim_(x rarr oo) text(e)^(text(-)x) = 0`
, dus
`lim_(x rarr oo) f(x) - x = 0`
.
De vergelijking van de scheve asymptoot is
`y = x`
.
Er geldt: `lim_(x → oo) ln(text(e)^x + 1) = lim_(x → oo) ln(text(e)^x) = lim_(x rarr oo) x` .
Dus `lim_(x → oo) (ln(text(e)^x + 1) - x + 1 - 1) = lim_(x → oo) (ln(text(e)^x) - x + 1 - 1) = lim_(x rarr oo) (x - x + 1 - 1) = 0` .
Verder geldt dat: `lim_(x → text(-)oo) ln(text(e)^x + 1) = ln(0 + 1) = 0` .
Dus `lim_(x → text(-)oo) (ln(text(e)^x + 1) - x + 1 - (1 - x)) = lim_(x→text(-)oo) (ln(0 + 1)) = 0` .
De functie lijkt op een parabool, als je niet dichtbij `x = 0` zit.
`f(x) = (x^3 + 2x^2 - 5x + 4)/x = x^2 + 2x - 5 + 4/x` .
`lim_(x rarr text(-)oo) (f(x) - (x^2 + 2x - 5)) = lim_(x rarr oo) 4/x = 0`
De vergelijking van de parabool is: `y = x^2 + 2x - 5` .
Met
`C = 0,01`
wordt de formule:
`U = 12*(1-text(e)^(text(-)t/20))`
.
`lim_(t rarr oo) 12*(1-text(e)^(text(-)t/20)) = 12*(1-0) = 12`
, dus de limietspanning is
`12`
volt.
`12*(1-text(e)^(text(-)t/20)) = 0,9*12` geeft `text(e)^(text(-)t/20) = 0,1` en `t = text(-)20ln(0,1)~~46` s.
(bron: examen vwo wiskunde B in 2010, eerste tijdvak)
`f_5(x) = (2x(2x-5)+4)/(2x-5) = 2x + 4/(2x-5)`
`lim_(x → oo) (2x + 4/(2x-5) - 2x) = 0`
De vergelijking van de schuine asymptoot is `y = 2x` .
Als hoek `alpha` de hoek is die de schuine asymptoot met de positieve `x` -as maakt dan geldt `tan(alpha) = 2` dus `alpha~~63^@` .
Omdat de positieve `x` -as en iedere verticale lijn loodrecht op elkaar staan, geldt `beta = 90^@-alpha~~27^@` .
`f'_a(x) = ((8x-10)(2x-a)-(4x^2-10x+4)*2)/((2x-a)^2)`
`f'_a(x) = 0` geeft `8x^2 - 8ax + 10a - 8 = 0` en `x = (8a +- sqrt(64a^2 - 320a + 256))/16` .
Linker top op de `x` -as geeft `8a - sqrt(64a^2-320a+256) = 0` .
En hieruit volgt `64a^2 - 320a + 256 = 64a^2` en dus `a = 4/5` .
`4x^2 - 10x + 4 = 0` moet dezelfde oplossing hebben als `2x - a = 0` .
Met de abc-formule vind je: `x = 1/2 vv x = 2` .
`x = 1/2` geeft `a = 1` en `x = 2` geeft `a = 4` .
De grootste waarde van `a` is `4` .
`f_4(x) = (4x^2-10x+4)/(2x-4) = (4(x - 2)(x - 0,5))/(2(x-2)) = 2x-1` voor `x != 2` .
`lim_(x↑2) f_4(x) = lim_(x↓2) f_4(x) = 2*2-1 = 3`
De coördinaten van de perforatie zijn `(2, 3)` .
`y = 5` is de horizontale asymptoot, `x = 2` is de verticale asymptoot en `x = 0` is een perforatie.
`y = 0` is de horizontale asymptoot.
`x = 0` is de verticale asymptoot.
De vergelijking van de scheve asymptoot is `y = 2x+3` .
De vergelijking van de scheve asymptoot is `y = 4x` .